သဘာဝနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်များ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာသော ဤဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုစနစ်သည် ၎င်းတို့၏ သဘာဝနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဂရုစိုက်နိုင်စေရန် တည်ဆောက်ထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မသေချာပါ။
မဟာဘာရတတွင် အဓိကဇာတ်ကောင် ကာနသည် ဆူရ (နေနတ်ဘုရား) ၏သားတော်ဖြစ်သည်။ အလွန်နာမည်ကြီးတဲ့ ကိုးဆယ်ကျော် ဘောလိဝုဒ် တယ်လီစီးရီးထဲက Surya ရဲ့သားအကြောင်း ဇာတ်ကြောင်းကို အမှတ်ရမိပါတယ်၊ ဒီနေရာမှာ တူညီတဲ့ Surya (နေနတ်ဘုရား) ကို Chhath Puja မှာ မိခင်နတ်သမီးပုံစံနဲ့ ဘယ်လိုကိုးကွယ်ရမလဲဆိုတာ ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းမရှိခဲ့တာပါပဲ။
အလင်းရောင်နှင့် နွေးထွေးမှု၏ အဓိကအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည့် နေမင်းကြီးသည် လူ့ယဉ်ကျေးမှုအစကတည်းက လူသားတို့အကြား ရိုသေလေးစားမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သောကြောင့် မည်ကဲ့သို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြတ်ပြတ်သားသား ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိနိုင်မည်နည်း။ ယဉ်ကျေးမှုအားလုံးနီးပါးတွင်၊ အထူးသဖြင့် နေကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းသည် သမိုင်းမတင်မီအချိန်ကတည်းကပင် ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘာသာရေး ထုံးတမ်းစဉ်လာ အများစုတွင် နေကို ပုရိသဖြစ်ခြင်းဟု ယူဆသော်လည်း ၎င်းကို ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အမျိုးသမီးဘဝ၏ အရင်းအမြစ်အဖြစ်လည်း မှတ်ယူကြသည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူအများကြားတွင် ထိုကဲ့သို့သော သာဓကတစ်ခုမှာ နေကို နတ်ဘုရားပုံသဏ္ဍန်ဖြင့် ကိုးကွယ်သောအခါတွင် နေကို နတ်ဘုရားပုံသဏ္ဍန်ဖြင့် ကိုးကွယ်သည့် ဂင်္ဂါတစ်လွင်ပြင်ရှိ ရှေးခေတ်နေဝတ်ပြုရေးပွဲတော်ကို ကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ မြစ်ဝှမ်းတွင် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း ဖြစ်ထွန်းလာသောအခါ လူသစ်စုခေတ်တွင် စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ နေ၏စွမ်းအင်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိများ၏ အခြေခံဖြစ်သောကြောင့် နေကို မိခင်၏စွမ်းအားဟု နားလည်ထားသောကြောင့် နတ်ဘုရားမပုံစံဖြင့် ၎င်း၏ကိုးကွယ်မှုကို စတင်နိုင်ပေမည်။
Chhatha Puja တွင် အဓိကကိုးကွယ်သူများမှာ သားသမီးများအတွက် ကောင်းချီးမင်္ဂလာနှင့် မိသားစု သာယာဝပြောရေးအတွက် ဆင်နွှဲကြသော အိမ်ထောင်ရှင်အမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။
ဝတ်ပြုကိုးကွယ်သူများသည် မြေကြီးပေါ်ရှိ သက်ရှိသတ္တဝါအားလုံးအတွက် အစားအစာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် ပံ့ပိုးကူညီမှုအတွက် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ဖော်ပြသည့်အနေဖြင့် သစ်သီးဝလံနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ သစ်သီးဝလံများ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကဲ့သို့သော ဘုံလယ်ယာထွက်ကုန်များကို ပူဇော်ကြသည်။ ညနေ နေဝင်ချိန် နှင့် နံနက် နေထွက်ချိန် တွင် မြစ်ကမ်း ၌ မတ်တတ်ရပ်၍ ပူဇော် သည် ။
Kosi (“ဆင်ဆီမီးခွက်”) သည် သတ်သတ်မှတ်မှတ်ဆန္ဒများ ပြည့်စုံပြီးနောက် ကိုးကွယ်သူမှ ပြုလုပ်သော အထူးထုံးတမ်းဓလေ့ဖြစ်သည်။
သဘာဝနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်များ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာသော ဤဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုစနစ်သည် ၎င်းတို့၏ သဘာဝနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဂရုစိုက်နိုင်စေရန် တည်ဆောက်ထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ မသေချာပါ။
***
ရေးသားသူ/ပါဝင်ရေးသားသူ- Arvind Kumar
ကျမ်းကိုးစာရင်း
Singh၊ Rana PB 2010။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ Bhojpur ဒေသရှိ နေနတ်ဘုရားမပွဲတော်၊ 'Chhatha'၊ - မမြင်နိုင်သော ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုဝင် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တစ်ခု။ Asiatica Ambrosiana [Accademia Ambrosiana, Milano, Italy], Vol. II၊ အောက်တိုဘာလ- စစ ၅၉-၈၀။ အွန်လိုင်းမှာ ရနိုင်ပါတယ်။ https://www.researchgate.net/profile/Prof_Rana_Singh/publication/292490542_Ethno-geography_of_the_sun_goddess_festival_’chhatha’_in_bhojpur_region_India_From_locality_to_universality/links/582c09d908ae102f07209cec/Ethno-geography-of-the-sun-goddess-festival-chhatha-in-bhojpur-region-India-From-locality-to-universality.pdf 02 November 2019 တွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခဲ့သည်။
***
